Türkiye’ de Özel Gereksinimli Çocukların Eğitimi

Özel gereksinimli bireyler T.C. Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi eğitim kurumlarında veya özel eğitim kurumlarında eğitim-öğretimden yararlanmaktadır. Buna göre özel eğitime ihtiyacı olan bireylere verilen özel eğitim hizmetleri;

Engel türlerine yönelik olarak açılan ayrı özel eğitim okullarında, (görme, işitme, zihin engellilere, otizmli bireyler ve süreğen hastalığı olanlar için hastane ilköğretim okulları)

Genel eğitim içerisindeki okulların özel eğitim sınıflarında,

Okul öncesi, ilköğretim, orta öğretim ve yaygın eğitim kurumlarında kaynaştırma eğitimi (Özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin her tür ve kademede diğer bireylerle karşılıklı etkileşim içinde bulunmalarını ve eğitim amaçlarını en üst düzeyde gerçekleştirmelerini sağlamak amacıyla bu bireylere destek eğitim hizmetleri sunularak akranları ile birlikte tam zamanlı ya da özel eğitim sınıflarında yarı zamanlı olarak verilen eğitim) uygulanan sınıflarda verilmektedir.

Bilimsel Çalışmalar Özel Gereksinimli Bireylerin Hangi Eğitim Modelinde Eğitim Görmesini Tavsiye Etmektedir?

Bilimsel çalışmalar, Down sendromlu ve diğer özel gereksinimli bireylerin her tür ve kademede destek eğitim alarak akranları ile birlikte eğitim aldıkları eğitim ortamlarında olmaları gerektiğini ortaya koymaktadır. Derneğimiz, Down sendromlu çocuğu olan ailelere kaynaştırma eğitimini tavsiye etmekte ve bu eğitim modelinin yaygınlaşması için savunuculuk faaliyetleri sürdürmektedir.

Neden Kaynaştırma Eğitimi?

Yasalarımız ve taraf olduğumuz sözleşmeler herkesin eğitim hakkına doğal olarak sahip olduğuna hükmeder. Özel gereksinimli çocukların eğitim hakkı BM Engelli Hakları Sözleşmesi, İnsan Hakları Evrensel Bildirisi, Birleşmiş Milletler Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşmesi ile güvence altına alınmıştır. Ayrıca Çocuk Hakları Sözleşmesi, taraf devletleri, okula devamlılığı arttırıp ve okul terki oranlarını düşürmeyi sağlayacak önlemler almakla yükümlü kılmaktadır. Yine bu sözleşmeye göre eğitimin herkes için erişilebilir olmasından da devletler yükümlüdür. Kısacası bu anlaşmalar genel olarak eğitimden yararlanma hakkında eşitlik ilkesine vurgu yapmakta, kapsayıcı eğitim ortamlarını desteklemektedir. Ülkemizde kapsayıcı eğitime en yakın olan eğitim modeli Kaynaştırma Eğitimidir.

Her insanda olduğu gibi özel gereksinimli çocuklarda, çevresindekiler ile sosyal ilişki kurmak ve bunu sürdürmek, çevresi tarafından sevgi ve değer görmek, beğenilmek, takdir edilmek, hiç kimseye ihtiyaç duymadan ve bağımlı olmadan yaşamak istemektedirler. Bu onların en doğal hakkı olduğu gibi, toplumsal bütünlüğün ve kalkınmanın da temelidir. Kapsayıcı olmayan eğitim ortamlarında eğitim alan çocuklar sosyal hayattan soyutlanarak eğitim hayatlarını sürdürmektedirler. Bu yüzden Down sendromlu ve diğer özel gereksinimli çocuklar istisnai durumlar haricinde doğal hakları olan kaynaştırma eğitiminde eğitim hayatını sürdürmelidir.

Kaynaştırma Eğitimi Nedir?

Kaynaştırma eğitimi, bireyselleştirilmiş eğitim programlarıyla özel gereksinimli ve tipik gelişim gösteren çocukların eğitsel ve sosyal yönden bütünleşmelerini sağlama işlemidir. En anlaşılır hali ile özel gereksinimli çocukların yaşıtları ile birlikte aynı sınıflarda, aynı sıralarda daha basitleştirilmiş bir müfredat uygulanarak eğitim hayatını sürdürmesidir. Her insanda olduğu gibi özel gereksinimli çocuklar da çevresindekiler ile sosyal ilişki kurmak ve bunu sürdürmek, çevresi tarafından sevgi ve değer görmek, beğenilmek, takdir edilmek, hiç kimseye ihtiyaç duymadan ve bağımlı olmadan yaşamak istemektedirler. Bu onların en doğal hakkı olduğu gibi, toplumsal bütünlüğün ve kalkınmanın da temelidir.

Kaynaştırma Öğrencisi Nasıl Olunur?

Kaynaştırma öğrencisi, özel eğitime ihtiyacı bulunan bireylerin kendi akranları ile birlikte eğitim ve öğretim görmesine imkân tanıyan bir sistemdir. Bu sisteme dahil olabilmek için;

Sağlık kurulunca hazırlanan 18 yaşını doldurmamış bireylerin özel gereksinimlerini belirten belgeyi (ÇÖZGER), Erişkinler İçin Engellilik Sağlık Kurulu Raporunu almış olmak

Rehberlik Araştırma Merkezine (RAM) Başvurmak,

Bireylerin eğitsel değerlendirmesi ve tanılaması ile ilgili iş ve işlemler RAM’larda oluşturulan özel eğitim değerlendirme kurulu tarafından yapılır.

Bireylerin eğitsel değerlendirmesi ve tanılamasıyla ilgili ilk başvuru; okul yönetimi, veli ya da zihinsel engeli olmayan 18 yaşından büyük bireyin kendisi tarafından yapılır.

Ailelerin de dahil edildiği Eğitsel Tanılama ve değerlendirme yapılır.

Rehberlik Araştırma Merkezi (RAM) yönlendirmesi sonucunda uygun olan en yakın okula yönlendirmesi yapılır.

Eğitsel Tanılama ve Değerlendirme Nedir?

Rehberlik   Araştırma   Merkezlerinde, bireyin   tüm   gelişim alanındaki özellikleri ve akademik disiplin alanlarındaki yeterliliklerinin değerlendirilmesi amacıyla objektif, standart testler ve engelli bireyin özelliklerine uygun ölçme araçlarıyla yapılan tüm uygulamalardır.

Okul Yönlendirmesi İçin Eğitsel Değerlendirme ve Tanılama için Gerekli Belgeler Nelerdir?

a. Bireyin, velisinin ya da okul yönetiminin yazılı talebi, (Örnek Talep Dilekçesi için buraya tıklayınız.)

b. Koruyucu aile yanında kalan bireyler için yapılan başvurularda koruyucu aile belgesi,

c. Okula kayıtlı olan öğrenciler için Eğitsel Değerlendirme İstek Formu, (okul BEP birimi tarafından doldurulur.)

ç. Birey için uygun eğitim ortamına yönlendirilmesi amaçlı başvurularda gerektiğinde ÇÖZGER

Her Kademede Kaynaştırma Eğitiminden Yararlanılır mı?

Kaynaştırma eğitimine ihtiyacı olan bireyler, hizmet verilen her tür ve kademedeki okul veya kurumda eğitim alabilmektedirler. Özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin her tür ve kademedeki eğitimlerini kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla sürdürmeleri esas olmakla birlikte bu bireylere yönelik özel eğitim kurumları veya özel eğitim sınıfları da açılabilir.

Rehberlik Araştırma Merkezi (RAM) Kaynaştırma Eğitimi Vermedi Nasıl İtiraz Ederim?

Verilen karara bireyin velisi karar tarihinden itibaren 60 gün içinde, okul ise 70 iş günü izleme sonrasında itiraz edebilir. İtiraz İl/İlçe Özel Eğitim Hizmetleri Kuruluna yapılır. İtirazınız olumlu veya olumsuz değerlendirebilir.

Özel Eğitim Hizmetleri kuruluna yapılacak itirazlar incelenerek, en geç 30 gün içerisinde sonuçlandırılır.

İtiraz ederken kullanılacak dilekçeye ulaşmak için buraya tıklayınız.