Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik 


Tanımlar (Madde 4)

Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik’inde bazı tanımlamalar aşağıdaki şekilde yapılmaktadır.

  • Balthazard formülü: Bireyin engel oranı belirlenirken birden fazla engeli olanlar için kullanılan hesaplama şeklini ifade etmektedir.
  • Engelli birey: Fiziksel, zihinsel, ruhsal ve duyusal yetilerinde çeşitli düzeyde kayıplarından dolayı topluma diğer bireyler ile birlikte eşit koşullarda tam ve etkin katılımını kısıtlayan tutum ve çevre koşullarından etkilenen bireyi ifade etmektedir.
  • Engellilik Sağlık Kurulu: İkinci ve üçüncü basamak sağlık kurum ve kuruluşlarında, erişkinlerin engellilik tespiti ile terör, kaza ve yaralanmaya bağlı durum bildirimine yönelik başvuruları değerlendirerek karar vermeye yetkilendirilmiş kurulu ifade etmektedir.
  • Erişkinler İçin Sağlık Kurulu Raporu: Engellilik sağlık kurulu tarafından hazırlanan kişilerin engel ve sağlık durumlarını belirten belgeyi ifade etmektedir.
  • Kısmi bağımlı engelli birey: Doku, organ ve/veya fonksiyon kaybı ve/veya psikiyatri tanısına bağlı olarak muhakeme yeteneği değerlendirilmesi gereken fonksiyonel bağımsızlık ölçeklerine göre günlük yaşam aktivitelerini yardım alarak gerçekleştirebileceğine karar verilen bireyi ifade etmektedir.
  • Kontrol muayenesi: Kurumlarca ilgili mevzuat gereğince verilen hizmetin sürdürülmesini teminen bireyin fonksiyon kaybının yeniden değerlendirilmesi amacıyla istenen muayeneyi ifade etmektedir.
  • Tam bağımlı engelli birey: Engel durumuna göre engel oranı %50 ve üzeri olduğu tespit edilenlerden doku, organ ve/veya fonksiyon kaybı ve/veya psikiyatri tanısı bağlantılı olarak muhakeme yeteneği değerlendirilmesine göre günlük yaşam aktivitelerini yardım almasına rağmen kendi başına gerçekleştiremediğine karar verilen bireyi ifade etmektedir.

Gereksinim Değerlendirmesi (Madde 5)

Engelli erişkinlere ilişkin değerlendirme çalışmalarında, sınıflandırma sistemi olarak; Dünya Sağlık Örgütü tarafından sağlık ve sağlıkla ilgili durumların tanımlanması için ortak standart bir dil ve çerçeve oluşturmak amacı ile geliştirilen ve insanın işlevselliği ve kısıtlılıklarla ilgili durumlarının tanımlanmasını sağlayan çok kapsamlı uluslararası bir sınıflandırma sistemi olan İşlevsellik Yetiyitimi ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırması esas alınır.

Engellilik Sağlık Kurulu Kimlerden Oluşur?  (Madde 6 ve 7)

Yönetmelik; birden fazla uzmanlık dalını ilgilendiren gereksinim tespitlerinde kurulun, aşağıda belirtilmiş branşlardaki uzman hekimleri ve kurul başkanı olmak üzere en az 7 daimi üyeden oluşması gerektiğini ifade etmektedir.

  • a) İç hastalıkları uzmanı,
  • b) Göz hastalıkları uzmanı,
  • c) Kulak burun boğaz hastalıkları uzmanı,
  • ç) Genel cerrahi uzmanı,
  • d) Nöroloji uzmanı,
  • e) Ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı.

Eğer değerlendirilecek engel türü, yukarıda sayılan uzmanlık dallarının dışında ise kurul başkanının teklifi ve başhekimin onayı ile ilgili branş uzmanının kurula davet edilebileceği, gelen uzmanın geçici kurul üyesi olarak raporu imzalayacağı belirtilmektedir.
Yönetmelikte; rapor vermeye yetkili sağlık kurum ve kuruluşlarında, fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı bulunması halinde, bu uzmanın kurulda yer alması zorunlu olduğu, bulunmaması durumunda varsa ortopedi ve travmatoloji uzmanının kurula katılacağı belirtilmektedir.
Erişkinler için verilen sağlık kurulu raporlarını düzenlemeye yetkili sağlık kurumlarını ve hakem hastaneleri Sağlık Bakanlığının belirleyeceği ve internet sitesinde yayımlayacağı bilgisi Madde 7’de belirtilmektedir.

Erişkinler için Engellilik Sağlık Kurulu Raporunun Düzenlenmesi (Madde 8 ve Madde 10)

Erişkinler için engellilik değerlendirmesi yönetmeliğinin 8. maddesinde sağlık kurulu raporunun eksiksiz doldurulması ailenin sorumluluğunda olmadığı, bu sorumluluğun raporu veren kurula ait olduğu belirtilmektedir. O sebeple burada raporun nasıl doldurulacağı ile ilgili tüm maddeler yazılmamış sadece başvuru yapanın sorumluluğunda olan maddeler yazılmıştır. 

  • Erişkinler için engellilik sağlık kurulu raporunun düzenlenebilmesi için; birey ve/veya vasisinin, başvuru dilekçesi ile rapor vermeye yetkili olan sağlık kuruluşuna başvurmasının gerekliliği yönetmeliğin 8. maddesinde belirtilmektedir.
  • Başvuru sonrasında kurulun, yönetmeliğin esaslarına göre kişinin engellilik durumunu belirleyeceği de belirtilmektedir.
  • Raporda engel grubunun belirtilmesi gerektiği de belirtilmektedir.
  • Raporda yer alan bağımlılık değerlendirmesi alanına “Evet” ya da “Hayır” ifadelerinden birinin yazılacağı, bu alanın boş bırakılamayacağı belirtilmektedir.
  • Raporda “Tam bağımlı engelli birey” ibaresi yer alıyorsa eğer, bu ibarenin ağır engellilik durumunu ifade edeceği yönetmelikte belirtilmektedir. Yani bu ifade yer alıyor ise raporunuz ağır engel statüsünde değerlendirilmektedir.
  • Yönetmelikte; bireyin engellilik durumu dikkate alınarak çalıştırılamayacağı işlerin niteliği de raporda yazılması gerektiği yer almaktadır.
  • Yönetmelikte raporda, raporu alacak kişinin son 6 aylık fotoğrafı yer alması gerektiği belirtilmektedir.
  • Rapor için yapılan başvurunun, başvuru tarihinden itibaren en geç otuz gün içerisinde tamamlanmak zorunda olduğu yönetmeliğin 8. maddesinde belirtilmektedir.
  • Yönetmelikte, raporda bireyin engel durumu % olarak raporda belirtilmek zorunda olduğu belirtilmektedir.

Raporların geçerlilik süresi ve rapora itiraz (Madde 11- Madde 12)

Raporların Geçerlilik Süresi İle İlgili; 

  • Yönetmeliğe göre raporların süresinin süreli veya süresiz olabileceği, raporun geçerlilik süresinin raporda mutlaka belirtilmesi gerektiği belirtilmektedir.
  • Ayrıca süreli olarak düzenlenen raporlarda, sürenin bitmesine altı aydan kısa bir süre kalması durumunda, başvuru üzerine tekrar rapor verilebileceği bilgisi yer almaktadır.

İtiraz İle İlgili Olarak; 

  • Yönetmeliğe göre; alınmış olan raporlara, engelli birey, vasisi veya raporu talep eden kurum tarafından sağlık müdürlüğüne itiraz edilebileceği, kişisel rapor itirazlarının, raporu teslim aldığı tarihten itibaren otuz gün içerisinde yapılabileceği, süresinde yapılmayan itirazların değerlendirilmeyeceği belirtilmiştir. Kurum tarafından yapılan itirazlarda gerekçe belirterek yazı ile yapılabileceği ve kurum itirazlarında süre aranmayacağı da belirtilmektedir.
  • Alınan ilk rapor veya itiraza istinaden alınan ikinci rapor hakem hastane statüsünde bir hastaneden alınmış olsa dahi hakem hastane raporu olarak kabul edilmeyeceği de yönetmelikte belirtilmektedir.
  • Hakem hastane kararı ile süresinde itiraz edilmeyerek kesinleşen rapor hakkında aynı gereksinim alanı ile ilgili yeni rapor başvurusu en erken altı ay sonra kabul edilebileceği 12. Madde de belirtilmektedir.


20 Şubat 2019 tarihli 30692 sayılı bu yönetmeliğin yayınlanmasından sonra Nisan 2019 tarihinde Erişkinler İçin Engellilik ve Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmeliklerin Uygulanması Konulu 2019/06 sayılı Genelge yayımlanmıştır. Bu genelge ile bazı muallak konular hakkında bilgi verilmektedir. Genelge için buraya tıklayın