ÇOCUĞUM İÇİN SAĞLANAN REHBERLİK HİZMETLERİ NEDİR?

30236 SAYILI MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI REHBERLİK HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ[1]

İl ve ilçe düzeyinde rehberlik hizmetleri ile bu hizmetlerin verildiği rehberlik ve araştırma merkezleri ve eğitim kurumlarındaki rehberlik servislerinin işleyiş ve görevleri ile bu hizmetleri veren kurumlarda çalışan personelin görev, yetki ve sorumluluklarına ilişkin usul ve esaslarını düzenlemektedir.

Yani RAM'lar ve eğitim kurumlarındaki rehberlik servisleri ile ilgili soruların yanıtlarınızı bu yönetmelikte bulabilirsiniz.

Burada belirttiğimiz maddeleri bu kurumlarda yaşadığınız sorunları çözmek için yazacağınız dilekçelerde kullanabilirsiniz. Dilekçelerinizi yazarken dayandığı kanun, yönetmelik numarasını (Mesela 30236 sayılı Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği … Maddesi … Bendi gibi) orijinal yazıdan alıp muhakkak belirtin ve talebinizi bu şekilde destekleyin.


REHBERLİK HİZMETLERİNİN İLKELERİ (MADDE 5):

Rehberlik hizmetlerinin planlanması ve yürütülmesinde esas kabul edilen bu maddelerin anlaşılması önemlidir. Aileler hizmetlerin bu ilkeler doğrultusunda planlanmasını ve uygulanmasını talep etme hakkına sahiptir. Burada ilkeler koyu renkle yazılmıştır. Yanındaki açıklamalar bizim eklediğimiz yorumlarımızdır.

  • Bireye ve bireysel farklılıklara saygı: Gelişimsel farklılığı olan her bireye saygı gösterilmeli ve bir birey olarak farklılıklarına bireysel çözüm sağlayabilme bakış açısı ile yaklaşılmalıdır.
  • Bilimsellik: Değerlendirmelerde bilimsel kaynaklardan ve gerçeklerden faydalanmalı. Keyfi karar verilmelidir.
  • Gizlilik: Kişinin bilgileri yasalar dahilinde korunmalı ve üçüncü şahıs ya da kurumlarla keyfi veya çıkar ilişkisi içerisinde paylaşılmamalıdır, ayrıca ortak alanlarda vakalar ile ilgili başkalarının duyacağı şekilde paylaşımlar yapılmamalıdır.
  • Gelişimsel bir anlayışla önleyici ve koruyucu yaklaşım: Bu çok önemli bir noktadır. Özel eğitimde önleyici olmak demek gelişimsel geriliğin görülmesi değil olabilme riskini değerlendirmek demektir. Yani gerilik ortaya çıkmadan çıkmaması için önleyici müdahalelerin yapılması ve sürdürülmesi gereklidir. Bu ilkeye göre “rehabilitasyondan fayda görmüyor, ilerlemiyor veya şu anda durumu iyi rehabilitasyona ihtiyacı yok” gibi yaklaşımlar bu ilkeye aykırıdır.
  • Bireysel, kurumsal ve toplumsal özellikler ile ihtiyaçların göz önünde bulundurulması: Bu madde de iki açıdan önemlidir.


Birincisi eğitsel modüllere karar verilirken sadece tanı üzerinden gidilemeyeceğini, o kişinin çevresi, ailesi ve bireysel özellikleri sebebi ile ihtiyaç duyacağı desteklerin de planlanması gerektiğini gösterir. Burada kişiye özel Bireyselleştirilmiş müdahaleden bahsedebiliriz.

İkincisi rehabilitasyon hizmetlerinin yaşa bağlı olmadığı, hayat boyu devam edecek bir süreç olduğunun göz önünde bulundurulması gerektiğini gösterir. Yani kişinin yaşı öne sürülerek rehabilitasyon hizmetleri durdurulamaz veya sonlandırılamaz.

  • Hayat boyu rehberlik anlayışıyla bireylerin yaş, gelişim özellikleri ve öğretim kademelerinin dikkate alınması: Bu ilke ile yine bir üstteki madde desteklenmektedir.
  • Mesleki ve etik değerlere uyulması: Bu madde özetle keyfi karar vermeme, suistimal etmeme, bireyin yasal haklarını engellememe ve bireye kaliteli hizmet sağlama gerekliliğini belirtmektedir.
  • İlgili tarafların iş birliği ve eşgüdümü: Aile ve kurumdaki ilgili uzmanların iş birliği ve koordineli şekilde hareket etmesi gerekir. Burada aile olarak sizlerin bu takımın bir parçası olduğunuzu bilmeniz önemli. Uzmanlardan sizin görüş ve taleplerinizi dinlemelerini, dikkate almalarını, çocuğunuz için en iyi planı oluşturabilmek üzere karşılıklı iletişimde olmalarını talep etme hakkına sahipsiniz. Aynı şekilde siz de çocuğunuzu değerlendiren kişileri dinlemeniz, anlamanız, onlara doğru bilgiler vermeniz, gerçekçi taleplerde bulunmanız ve saygı kuralları çerçevesinde bir iletişim kurmanız gerekmektedir. Koordinasyon ve iletişim karşılıklı olmalıdır.


YÖNLENDİRME VE YERLEŞTİRME (MADDE 11)

  • Yönlendirme ve yerleştirme hizmetleri; bireyin gelişimsel özellikleri ve ihtiyaçları doğrultusunda bireyi derse, bölüme, dala, alana, okula, üst öğrenim kurumlarına, mesleğe ve katılacağı etkinliklerin seçimine yönlendirmeyi kapsamaktadır. Bu süreçte; eğitsel, mesleki ve kişisel/sosyal rehberlik uygulamaları sonuçlarının bütünleştirilmesi esastır.
  • Yönlendirmede bireye sunulan seçenekler öneri niteliğindedir.

REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZLERİ İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER (BEŞİNCİ BÖLÜM)

RAM'ların amacı:

İl veya ilçelerdeki rehberlik hizmetleri ile özel eğitim hizmetlerinin planlanması, koordineli bir şekilde yürütülmesi, sunulan hizmetlerin izlenmesi ve değerlendirilmesinin sağlanmasıdır.

RAM'ların bölümleri:

  • Rehberlik hizmetleri bölümü
  • Özel eğitim hizmetleri bölümü

REHBERLİK HİZMETLERİ BÖLÜMÜ VE GÖREVLERİ (MADDE 18)

Madde 18'de RAM'ların Rehberlik hizmetleri bölümlerinin görevlerine yer verilmiştir ve toplam 19 görevden oluşmaktadır.

Kısaca özetlersek, rehberlik hizmetleri bölümünün, sorumluluk bölgesindeki eğitim kurumlarında çalışan rehberlik öğretmenlerine destek vermek, eğitim vermek, çalışmaları planlamak, ölçme araçları tespit temini, bireysel olarak başvurularda da bireye ihtiyacı konusunda rehberlik hizmeti vermek gibi görevleri vardır.

Burada en önemli noktalardan biri eğer çocuğunuzun okuduğu okulda bir rehber öğretmen yok ise veya rehber öğretmenin desteğe ihtiyacı olduğunu düşünüyorsanız bunu RAM'a bildirebilirsiniz. Çünkü RAM Rehberlik Hizmetleri Bölümünün görevlerinden biri de Eğitim kurumlarındaki rehberlik servisleri ziyaret etmek, rehberlik öğretmenlerine ve eğitim kurumu idaresine yönelik rehberlik hizmeti vermek, rehberlik öğretmeni olmayan okullara yönelik gerekli çalışmalar planlanarak uygulamaktır. (j bendi)

Kısaca çocuğunuzun okuduğu okuldaki rehberlik servisi ile ilgili bir ihtiyacınız olduğunda RAM'ların Rehberlik Hizmetleri Bölümüne de danışabilirsiniz.


RAM ÖZEL EĞİTİM HİZMETLERİ BÖLÜMÜ VE GÖREVLERİ (MADDE 19)

  • Özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin tanılanması amacıyla tarama faaliyetleri planlanır.
  • Ailelerin ihtiyaçları doğrultusunda, rehberlik hizmetleri bölümü ile iş birliği yapılarak aile eğitim programları düzenlenir, sonuçları izlenir ve değerlendirilir.
  • Eğitim kurumlarında veli, idareci ve öğretmenlere, özel eğitim hizmetleri konusunda gerekli destek sunulur.
  • Çalışma bölgesindeki eğitim kurumlarında açılmış olan özel eğitim sınıflarında ve destek eğitim odalarında yapılan çalışmaları izlemek için il ve ilçe özel eğitim hizmetleri kurulu ile gerekli çalışmalar yapılır.
  • Okul öncesi dönemde bulunan özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerin öğretmenlerine ve velilerine yönelik eğitim etkinlikleri düzenlenir.
  • Okul öncesi dönemde bulunan özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerin okula uyum süreci takip edilir.
  • Özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerin gelişimi öğrencinin devam ettiği eğitim kurumunun rehberlik servisi ile iş birliği yapılarak takip edilir.


EĞİTİM KURUMLARINDA REHBERLİK HİZMETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİ (ALTINCI BÖLÜM)

RAM'ların dışında çocuğunuzun devam ettiği okuldan da rehberlik hizmeti alabilirsiniz. Okullarda size ve çocuğunuza rehberlik etmek üzere rehberlik servisi kurulur.

Burada size ve çocuğunuza direkt hizmet verecek ve etki edecek kişiler “Rehberlik Öğretmeni” ve “Sınıf Rehber Öğretmeni” dir. Bu sebeple bu kişilerin görev tanımlarına ve bu görevlerden sizleri doğrudan etkileyecek olanlara yer verdik ve özetledik. Tümünü yönetmelikten okuyabilirsiniz.

Rehber Öğretmenin Görevleri:

  • Eğitim kurumunun türüne ve öğrencilerin ihtiyaçlarına yıllık çerçeve plan hazırlar.
  • Sınıf rehberlik planlarının hazırlanmasında, uygulanmasında, sınıf içi rehberlik uygulamalarının geliştirilmesinde sınıf rehber öğretmenlerine rehberlik eder.
  • Öğrencilerin eğitsel, mesleki ve kişisel/sosyal gelişimlerini sağlamak amacıyla bireysel rehberlik ve grup rehberliği hizmetlerini yürütür.
  • Mesleklerin özelliklerini, ön koşullarını, eğitim, yetiştirilme ve staj olanaklarını, çalışma koşullarını; verilen bursları, eğitim ve iş gücü yetiştirme programlarını öğrenciler, öğretmenler ve velilerle paylaşır.
  • Rehberlik hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde yürütülebilmesi için ihtiyaç duyulan durumlarda bireysel veya grupla psikolojik danışma ve görüşme yapmak üzere öğrenciyi ders saati içerisinde rehberlik servisine davet eder. Görüşme içeriğinin gizliliğini koruyarak görüşülecek öğrencinin yalnızca adını ve görüşme saatini eğitim kurumu idaresine bildirir.
  • Bireylere ilişkin hizmetin gerektirdiği özel ve gizlilik içeren bilgileri, mevzuat ile yetkili kılınan makamlar dışında öğrencinin ve velisinin izni olmadan kimseyle paylaşmaz.
  • Merkezî sınavlara ait tercih döneminde görev alır.
  • Eğitsel değerlendirme ve tanılamada özel eğitim değerlendirme kuruluna üye olarak katılır.
  • Özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerin eğitim ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirme ekibinde rehberlik hizmetlerini yürütmek üzere görev alır.
  • Özel eğitim ihtiyacı olan öğrenciler ve ailelerine yönelik eğitim hizmetlerinin yürütülmesinde ilgili kişi, kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapar.
  • Destek eğitim odasında eğitim alan kaynaştırma öğrencilerinin gelişimini takip eder. Öğretmenlere bu konuda rehberlik eder.
  • Evde ve hastanede eğitime karar verilmiş öğrencilere rehberlik hizmeti sunmak amacıyla öğrenciyi evde ve hastanede ziyaret eder.
  • Öğrencinin ilgi, yetenek, değer, çevre koşulları ve kişilik özelliklerini de dikkate alarak alan, dal ve ders seçimi yapmasına, sosyal kulüplere yönelmesine destek olur. Üst eğitim kurumlarına ve programlarına ilişkin gerekli bilgileri verir.
  • Eğitim kurumuna ve pansiyona yeni kayıt olan ya da nakil yoluyla gelen öğrencilere yapılacak uyum çalışmasını planlar.
  • Aile rehberliği hizmetlerini yürütür.
  • Veli toplantılarına katılır.
  • Öğrencilerin stresle, kişisel sorunlarla ve travmatik yaşantılarla baş etme becerileri geliştirmelerine destek olur.
  • Öğrencinin kişisel özelliklerini, eğitsel ve mesleki ihtiyaçlarını değerlendirmek amacıyla ihtiyaç duyulan ölçme aracını uygular; değerlendirmelerini raporlaştırarak ilgililerle paylaşır.
  • Öğrencinin ya da grubun ihtiyaçlarına göre psikolojik danışma sürecini belirler, uygular.
  • Mesleki yönelim faaliyetlerinde güncel veri ve gelişmelerden faydalanmak için ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapar.
  • İhtiyaçlar doğrultusunda, ailelere, öğrencilere, öğretmenlere ve idarecilere yönelik ilgili kurum ve kuruluşlarla iş birliği yaparak eğitim etkinlikleri gerçekleştirir.
  • Hakkında danışmanlık tedbir kararı[2] alınan çocuğa ve çocuğun bakımından sorumlu kişilere hizmet sunar.
  • Pansiyonlu eğitim kurumlarında, pansiyonda barınan öğrencilere verilecek rehberlik hizmetleri ile ilgili iş ve işlemleri eğitim kurumunda veya pansiyonda yürütür.

Sınıf Rehber Öğretmenin Görevleri:

  • Sınıfının yıllık çalışmalarını planlar.
  • Sınıfa yeni gelen öğrencilerin uyum sürecinde rehberlik öğretmeni ile iş birliği içerisinde çalışır.
  • Bireyi tanıma tekniklerinden uzmanlık bilgisi gerektirmeyenleri sınıfında uygulayarak sonuçlarını rehberlik öğretmeni ile paylaşır.
  • Rehberlik öğretmeni ile iş birliği yaparak öğrencilerin ilgi, yetenek, değer, akademik başarı ve kişilik özelliklerine göre öğrenci meclisine, öğrenci kulüplerine, seçmeli derslere ve sosyal etkinliklere yönlendirme işlemlerini yürütür.
  • Sınıfındaki öğrencilerin risk altında olduğuna ilişkin veri elde ettiğinde gerekli desteği sağlamak üzere rehberlik servisine bilgi verir.
  • Öğrencinin, öğrenme stilini fark etmesine, öğrenme becerilerini geliştirmesine, akademik performansını artırmasına yönelik çalışmalarında rehberlik servisiyle iş birliği yapar.
  • Öğrenci hakkındaki özel ve gizlilik içeren bilgileri korur.
  • Bireyselleştirilmiş eğitim planının hazırlanmasında görev alır.

[1] Bu yazıda yönetmeliğin tamamı yer almamaktadır. Sadece en önemli bulduğumuz noktalara sizlere yardımcı olması açısından yer verdik. Tüm yönetmeliği okumak için buraya tıklayın!

[2] Danışmanlık Tedbiri: Hakkında danışmanlık tedbir kararı alınmış çocuğun bakımından sorumlu olan kimselere, çocuk yetiştirme konusunda; çocuklara ise eğitim ve gelişimleri ile ilgili sorunlarının çözümünde yol göstermeye yönelik rehberlik tedbirleridir.

Danışmanlık tedbiri uygulamaları MADDE 13 – (1) 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu kapsamında hakkında koruyucu ve destekleyici danışmanlık tedbiri kararı verilen çocuklara yönelik gerçekleştirilecek olan uygulamalar aşağıdaki şekilde yürütülür: a) Adli makamlarca danışmanlık tedbiri kararı verildiği durumlarda, danışmanlık tedbiri uygulamaları rehberlik servisi tarafından yerine getirilir. Eğitim kurumlarında rehberlik öğretmeni bulunmadığı veya çocuğun herhangi bir eğitim kurumu ile ilişiği bulunmadığı durumlarda ise danışmanlık tedbiri uygulamaları rehberlik ve araştırma merkezleri veya il veya ilçe milli eğitim müdürlüklerinin görevlendireceği çocuğun ikamet adresine en yakın okulun rehberlik öğretmeni tarafından yerine getirilir. b) Hakkında danışmanlık tedbiri kararı verilmiş çocuğa ve bu çocuğun bakımından sorumlu olan kimselere yönelik alınan kararın gerekçesinin içeriğine ve bireylerin ihtiyaçlarına göre müdahale programları uygulanır ve gerçekleştirilen faaliyetlere ilişkin uygulama raporu mahkemeye sunulur. c) Danışmanlık tedbiri kararı uygulamalarında ilgili kolluk birimleri ve diğer kamu kurum kuruluşlarıyla iş birliği yapılır.